آداب و رسوم صوفیهبرخی مسائل تصوف دقیقاً از رهبانیت و مسیحیت گرفته شده و بعد رنگ و لعاب اسلامی خورده است. ۱ - سرچشمه تصوف در اسلامدر این که آیا تصوف اسلامی از عقاید مسیحیت ـ به خصوص رهبانیت آن ـ تأثیر گرفته یا نه، سخنان فراوانی گفته شده است. ۱.۱ - دیدگاه قاسم غنیدکتر قاسم غنی در کتاب تاریخ تصوف در اسلام می‌نویسد: دسته‌ای سرچشمه تصوف در اسلام را، مسیحیت و رهبانیت شمرده‌اند. مدت‌ها قبل از ظهور اسلام، افکار عرفانی در دیانت مسیح و یهود تمکن یافته بود. افکار و تعبیرات فیلون حکیم یهودی در سال‌های اول قرن میلاد، با تورات همان تأویلات و تفسیرات عارفانه‌ای را کرد که بعدها صوفیان با قرآن کردند. جماعتی از مسیحیان به نام مرتاضین و توابین و تارکین دنیا در همه جا می‌گشته‌اند. [۱]
غنی، قاسم، تاریخ تصوف در اسلام، ص۹۳، ترجمه صادق نشأت، مصر، مکتبه النهضته المصریه، ۱۹۷۰.
۱.۲ - دیدگاه جامیو همچنین جامی در نفحات الانس می‌نویسد: پشمینه‌پوشی (که به احتمال قوی) کلمه صوفی از آن ناشی است، از عادات راهبین مسیحی است که بعد در صوفیه شعار زهد محسوب شده است؛ زندگی در صوامع و خانقاه نیز تا اندازه‌ای تقلید به مسیحیان و راهبین است؛ حتی در کتب تراجم اولین خانقاهی که برای صوفیه بنا شد؛ به دست یکی از امرای مسیحی بود. [۲]
جامی، عبدالرحمن، نفحات الانس من حضرات القدس، ص۳۱، تصحیح مهدی توحیدی‌پور، تهران، انتشارات محمودی، بی‌تا.
روزی امیری ترسو به شکار رفته بود؛ در راه دو تن را دید از این طایفه که وقتی به هم می‌رسند، یک‌دیگر را در آغوش می‌گیرند و در جایی می‌نشینند. گفتند شما را جایی هست که در آن گرد هم آیید، گفت: خیر. گفت: من برای شما جایی بنا می‌کنم تا با یک‌دیگر در آنجا گرد هم آیید؛ سپس خانقاه را ساخت. [۳]
شیرازی، محمد معصوم (معصوم علی‌شاه)، طرائق الحقائق، ص۱۵۱، تصحیح محمدجعفر محجوب، تهران، انتشارات سنائی، بی‌تا.
۲ - مبحث عشریههمه خوب می‌دانیم که برخی مسائل تصوف دقیقاً از رهبانیت و مسیحیت گرفته شده و بعد رنگ و لعاب اسلامی خورده است؛ مثل مبحث عشریه که در این رابطه ملا سلطان گنابادی می‌گوید: ۲.۱ - دیدگاه گنابادیاگر یک عشر از ارباج مکاسب و زراعات داده شود، کفایت از زکات زکوی و از خمس خواهد بود. [۴]
تابنده، سلطان حسین، نابغه علم و عرفان، ص۲۰۴، تهران، بی‌نا، ۱۳۳۳، چاپ اول.
[۵]
تابنده، سلطان حسین، رساله رفع شبهات، ص۹۵، تهران، ناشر کتاب‌خانه حسینیه امیر سلیمانی، ۱۳۶۳، چاپ چهارم.
۲.۲ - آیاتی در تورات و انجیل درباره عشریهاین عشریه دقیقاً از دین یهود و مسیح اخذ شده است و آیاتی در تورات و انجیل داریم که به عشریه تصریح دارد؛ مثلاً: ۲.۲.۱ - اولعشریه بنی‌اسرائیل که آن را به عنوان هدیه به لاویان جهت ملک می‌بخشیدند. به ایشان بگو: همچون عشریه‌ای که از بنی‌اسرائیل به شما برای ملکیت داده‌ایم. از ایشان بگیرید. آنگاه عشری از عشر آن را بدهید. [۶]
کتاب مقدس، عهد عتیق، سفر اعداد، باب۱۴، از شماره۳۴ به بعد.
۲.۲.۲ - دومو نمونه دیگر: وای بر شما کاتبان و فریسیان ریاکار که نعناع و زیره را عشر می‌دهید و اعظم احکام شریعت یعنی عدالت و رحمت و ایمان را ترک کرده‌اید. [۷]
کتاب مقدس، عهد جدید، انجیل متی، باب۲۳، جمله۲۳.
برای عزیزان این اشکال مطرح نشود که ما از عقاید مسیحیت حرف زدیم. پس چرا از تورات مطالب آورده‌ایم؛ زیرا طبق انجیل، [۸]
آیه ۱۷ و ۱۸ انجیل متی، باب۵.
مسیحیان ملزم به رعایت قوانین تورات هستند.۳ - عشریه از دیدگاه اسلامبرخلاف نظر ملاسلطان (که از اقطاب و سرسلسله فرقه گنابادی از فرق صوفیه می‌باشد)مراجع تقلید، عشریه را مکفی از خمس ندانسته‌اند و در استفتائات ذیل به این نکته اشاره شده است: ۳.۱ - فتوای صافی«گرفتن و پرداختن عشریه به جای خمس اصل شرعی ندارد و کفایت از ادای خمس نمی‌کند و علاوه عمل به چنین برنامه‌ای حرام و بدعت است». (لطف‌الله صافی و الله العالم ۲۴۲۰/ ۱۴۱۶ ه.ق) ۳.۲ - فتوای مکارم«عشریه دراویش ریشه اسلامی ندارد و عشریه تنها مربوط به غلات چهارگانه است؛ به شرط اینکه با آب باران و قنات و مانند آن آبیاری شود». (قم، ناصر مکارم شیرازی، ۲۵/۴/۷۴) ۳.۳ - فتوای تبریزی«عشریه مشروع نیست و کفایت از خمس نمی‌کند». (جواد تبریزی) این چند مورد از باب نمونه بود، علاقه‌مندان برای دیدن فتاوی دیگر به کتب مربوطه مراجعه نمایند. [۹]
مردانی، محمد، سیری کوتاه در مرام صوفی‌گری، ص۱۵۵ به بعد، قم، انتشارات سپهر آذین، ۱۳۸۳، چاپ دوم.
۴ - پانویس
۵ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «آداب و رسوم صوفیه». |